Manalive

[?eble:
Viva hom'!
aux:
Homo viva
aux:
Homvivanta]


by G. K. Chesterton

tradukas Jim Henry


Part I
The Enigmas of Innocent Smith

Unua Parto:
La Misteroj de Senkulpa Smith

Chapter I
How the Great Wind Came
to Beacon House

Cxapitro 1
Kiel la Ventego Venis al La Domo de la Signalo
[? plisercxu "beacon"]


A wind sprang high in the west, like a wave of unreasonable
happiness, and tore eastward across England, trailing with
it the frosty scent of forests and the cold intoxication of
the sea.  In a million holes and corners it refreshed a man
like a flagon, and astonished him like a blow.  In the
inmost chambers of intricate and embowered houses it woke
like a domestic explosion, littering the floor with some
professor's papers till they seemed as precious as fugitive,
or blowing out the candle by which a boy read "Treasure
Island" and wrapping him in roaring dark.  But everywhere it
bore drama into undramatic lives, and carried the trump of
crisis across the world.

Ventego ekventis el la okcidento, kiel ondo de malracia
felicxo, kaj orientiris forte tra Anglujo, sekviganta kun si
la frostan odoron de arbaroj kaj la malvarmegan ebriigon de
la maro.  En miliono da fosoj kaj kojnoj gxi reviglis viron
kiel pokalego, kaj sxokis lin kiel frapo.  En la
plejinternaj cxambroj de malsimplaj kaj enlauxbigitaj [?] domoj
gxi vekigxis kiel domeca eksplodo, jxetante sur plankon la
paperoj de iu profesoro tiel, ke ili sxajnis tiel karaj kiel
fugxaj, aux elblovante kandelon per kiu knabo legis
"Trezora Insulo" kaj kovrante lin per lauxtmugxa mallumo.
Sed cxie gxi enmetis dramon en maldramajn vivojn, kaj
portis la trumpeto de krizo tra la mondo.


                    Many a harassed mother in a mean
backyard had looked at five dwarfish shirts on the
clothes-line as at some small, sick tragedy; it was as if
she had hanged her five children.  The wind came, and they
were full and kicking as if five fat imps had sprung into
them; and far down in her oppressed subconscious she half
remembered those coarse comedies of her fathers when the
elves still dwelt in the homes of men.  Many an unnoticed
girl in a dank walled garden had tossed herself into the
hammock with the same intolerant gesture with which she
might have tossed herself into the Thames; and that wind
rent the waving wall of woods and lifted the hammock like a
balloon, and showed her shapes of quaint cloud far beyond,
and pictures of bright villages far below, as if she rode
heaven in a fairy boat.  Many a dusty clerk or cleric,
plodding a telescopic road of poplars, thought for the
hundredth time that they were like the plumes of a hearse;
when this invisible energy caught and swung and clashed them
round his head like a wreath or salutation of seraphic
wings.  There was in it something more inspired and
authoritative even than the old wind of the proverb; for
this was the good wind that blows nobody harm.

Multa la enua patrino en acxa malantauxa gxardeneto,
kiu rigardis kvin cxemizetojn sur vestpendlinio kiel eta,
malsana tragedio; estis kvazaux sxi pendumis sxiajn kvin
gefilojn.  La ventego venis, kaj ili estis plena kaj salta
kvazaux kvin grasaj feoj eniris ilin; kaj profunde en sxia
premita subkonscio sxi duonmemoris la vulgarajn komediojn de
siaj prapatroj, de kiam la feoj ankoraux logxis en la domoj de
homoj.  Multa la nerimarkata junulino en malseka, malvarma
cxirkauxmurita gxardeno, kiu sin jxetis en pendliton kun la
sama netolera gesto, kun kiu sxi jxetus sin en la Thames;
kaj tiu ventego sxiris la ondan muron de la arbaro kaj altigis
la pendliton kiel balonon, kaj montris al sxi formojn de
amuzaj nuboj tre foraj, kaj bildojn de brilaj vilagxoj tre
subaj, kvazaux sxi rajdis tra cxielo en fea boato.   Multa
la polva klerulo aux pastro, marsxadanta vojeton de poploj,
kiu centfoje pensis ke ili similis al plumoj sur mortveturilo;
tiam tiu nevidebla energio kaptis kaj svingigis kaj
frapigis ilin cxirkaux lia kapo kiel salutegon de serafaj
flugiloj.  Estis en gxi io pli inspirita kaj auxtoritata ecx
ol la pravento de la proverbo; cxar jen la bona vento
kiu blovas al neniu damagxon.

[? bezonas noton pri la angla proverbo:
ekzistas angla proverbo, "Estas malbona vento kiu blovas al
neniu bonon".  Chesterton renversas gxin.]


   The flying blast struck London just where it scales the
northern heights, terrace above terrace, as precipitous as
Edinburgh.  It was round about this place that some poet,
probably drunk, looked up astonished at all those streets
gone skywards, and (thinking vaguely of glaciers and roped
mountaineers) gave it the name of Swiss Cottage, which it
has never been able to shake off.  At some stage of those
heights a terrace of tall gray houses, mostly empty and
almost as desolate as the Grampians, curved round at the
western end, so that the last building, a boarding
establishment called "Beacon House," offered abruptly to the
sunset its high, narrow and towering termination, like the
prow of some deserted ship.

La fluga ventego frapis London jxus kie gxi grimpas la nordajn
altajxojn, teraso super teraso, tiel krutega kiel Edinburgh.  Cxirkaux
tiu loko iu poeto, versxajne ebria, iam rigardis supren, sxokata de
cxiuj tiuj stratoj grimpantaj cxielen, kaj (pensante nebule pri
glaciaroj kaj sxnurligitaj montgrimpistoj) donis al gxi la nomon
"Svisa Dometo", kiun gxi neniam sukcesis forjxeti.  Cxe iu rango de
tiuj altejoj estis teraso de altaj grizaj domoj, plejparte malplenaj
kaj preskaux senhomaj kiel la Grampian'a montaro, kurba cxe la
okcidenta ekstremo.  Tie sin trovis pensiono nomata "Signal-Domo",
montranta al la sunkusxigxo sian altan, maldikan turan pinton, kiel la
pinto de senhoma sxipo.

   The ship, however, was not wholly deserted.  The
proprietor of the boarding-house, a Mrs. Duke, was one of
those helpless persons upon whom fate wars in vain; she
smiled vaguely both before and after all her calamities; she
was too soft to be hurt.  But by the aid (or rather under
the orders) of a strenuous niece she always kept the remains
of a clientele, mostly of young but listless folks.  And
there were actually five inmates standing disconsolately
about the garden when the great gale broke at the base of
the terminal tower behind them, as the sea bursts against
the base of an outstanding cliff.

Tamen la sxipo ne estis entute senhoma.  La posedanto de la pensiono,
S-ino Duke, estis unu el tiuj senhelpaj homoj kontraux kiu la sorto
militas vane; sxi ridetis nebule kaj antaux kaj post cxiuj sxiaj
katastrofoj; sxi estis tro mola por esti difektita.  Sed per helpo de
(aux laux la ordonoj de) strecxema nevino sxi cxiam havadis ceteron de
klientaro, plejparte junajn sed sencelajn ulojn.  Kaj efektive estis
kvin logxantoj starantaj senkonsole ene de la gxardeno kiam la ventego
frapigxis cxe bazo de la fina turo malantaux ili, kiel la maro
frapigxas kontraux la bazo de elstaranta krutajxo.

   All day that hill of houses over London had been domed
and sealed up with cold cloud.  Yet three men and two girls
had at last found even the gray and chilly garden more
tolerable than the black and cheerless interior.  When the
wind came it split the sky and shouldered the cloudland left
and right, unbarring great clear furnaces of evening gold. 
The burst of light released and the burst of air blowing
seemed to come almost simultaneously; and the wind
especially caught everything in a throttling violence.  The
bright short grass lay all one way like brushed hair.  Every
shrub in the garden tugged at its roots like a dog at the
collar, and strained every leaping leaf after the hunting
and exterminating element.  Now and again a twig would snap
and fly like a bolt from an arbalist.

Dum la tuta tago tiu monteto domplena super London estis
kovrata kaj sigelita de malvarmaj nuboj.  Tamen tri viroj
kaj du virinoj finfine taksis ecx la grizan kaj malvarman
gxardenon pli tolereblan ol la nigran kaj sengxojan
internon.  Kiam la vento venis, gxi trancxis la cxielon kaj
flankenpusxis la nubojn maldekstren kaj dekstren, malbarigante
grandajn klarajn fornojn de vespera oro.  La ekbrilo de lumo
ellumata kaj la ekfrapo de aero blovanta sxajnis okazi
preskaux samtempe; kaj la vento precipe kaptis cxion en
sxancelan perforton.  La brila mallonga herbo kusxis tute
unudirekten, kiel brosxita haro.  Cxiu arbusto en la
gxardeno tiregis kontraux siaj radikoj kiel hundo kontraux
kolumo, kaj strecxis cxiun sian [?] saltan folion cxe la pela,
estingiganta elemento.  Iam-tiam brancxeto frakasis kaj
forflugis kiel sago el pafarkego.




                  The three men stood
stiffly and aslant against the wind, as if leaning against a
wall.  The two ladies disappeared into the house; rather, to
speak truly, they were blown into the house.  Their two
frocks, blue and white, looked like two big broken flowers,
driving and drifting upon the gale.  Nor is such a poetic
fancy inappropriate, for there was something oddly romantic
about this inrush of air and light after a long, leaden and
unlifting day.  Grass and garden trees seemed glittering
with something at once good and unnatural, like a fire from
fairyland.  It seemed like a strange sunrise at the wrong
end of the day.

La tri viroj staris malflekse kaj oblikve kontraux la vento, kvazaux
apogante sin kontraux muro.   La du virinoj malaperis en la domon;
anstataux, verdire, ili estis blovataj en la domon.  Iliaj du
roboj, blua kaj blanka, aspektis kiel du grandaj rompitaj
floroj, pusxigxantaj kaj vagantaj sur la ventego.  Tiu poezia
fantazio ne estas maltaugxa, cxar estis io strange romanca
en tiu enmovigxego de aero kaj lumo post longa, peza kaj
senaltigxa tago.  Herbo kaj arbustoj sxajnis brili per io
kaj bona kaj malnatura, kiel fajro el Feujo.  Tio aspektis
kiel stranga sunlevigxo cxe la malgxusta ekstremo de l' tago.





   The girl in white dived in quickly enough, for she wore a
white hat of the proportions of a parachute, which might
have wafted her away into the coloured clouds of evening. 
She was their one splash of splendour, and irradiated wealth
in that impecunious place (staying there temporarily with a
friend), an heiress in a small way, by name Rosamund Hunt,
brown-eyed, round-faced, but resolute and rather
boisterous.

La virino blanke vestita ensaltis suficxe rapide, cxar sxi
portis blankan cxapelon de la grandeco de parasxuto, kiu povus
ventporti sxin fore en koloraj nuboj de la vespero.  Sxi
estis iliaj nura glorajxo, kaj brilis de ricxeco en tiu
malricxeca loko (logxante portempe mallongdauxre kun amiko),
heredinto de iom, nomata Rosamund Hunt; brunokula,
rondvizagxa, sed konstanta kaj iome multagema.
[? boisterous ]


                    On top of her wealth she was good-humoured and
rather good-looking; but she had not married, perhaps
because there was always a crowd of men round her.  She was
not fast (though some might have called her vulgar), but she
gave irresolute youths an impression of being at once
popular and inaccessible.  A man felt as if he had fallen in
love with Cleopatra, or as if he were asking for a great
actress at the stage door.  Indeed, some theatrical spangles
seemed to cling about Miss Hunt: she played the guitar and
the mandoline; she always wanted charades; and with that
great rending of the sky by sun and storm, she felt a
girlish melodrama swell again within her.  To the crashing
orchestration of the air the clouds rose like the curtain of
some long-expected pantomime.

Cetere al sxia ricxeco sxi estis bonhumura kaj iome beleta,
sed sxi ne edzinigxis, eble cxar amaso de viroj cxiam
cxirkauxis sxin.  Sxi ne estis malcxasta (kvankam iuj nomus
sxin maldeca [?mi ne taksas "vulgara" tauxga] ), sed sxi
donis al sencelaj junuloj la impreso de esti samtempe
populara kaj neatingebla.  Viro sentus kvazaux li ekamoris
Kleopatran, aux kvazaux li petis paroli kun bonega aktorino
cxe pordo de teatro.  Iom da teatreco ja sxajnis aparteni al
F-ino Hunt; sxi kaj gitaris kaj mandolinis; sxi cxiam volis
rolenigmojn; [? neperfekta traduko] kaj, je tiu granda sxirado
de la cxielo per suno kaj sxtormo, sxi sentis knabinan
melodramon grandigxi en si.  Laux la frakasa direkto de la
aero la nuboj altigxis kiel teatrakovrilo de longe atendita
pantomimo.

   Nor, oddly enough, was the girl in blue entirely unimpressed by
this apocalypse in a private garden; though she was one of most
prosaic and practical creatures alive.  She was, indeed, no other than
the strenuous niece whose strength alone upheld that mansion of decay.
But as the gale swung and swelled the blue and white skirts till they
took on the monstrous mushroom contours of Victorian crinolines, a
sunken memory stirred in her that was almost romance -- a memory of a
dusty volume of _Punch_ in an aunt's house in infancy: pictures of
crinoline hoops and croquet hoops and some pretty story, of which
perhaps they were a part.  This half-perceptible fragrance in her
thoughts faded almost instantly, and Diana Duke entered the house even
more promptly than her companion.

Ankaux, suficxe strange, la bluevestita virino ne estis tute
neimpresita de tiu apokalipso en privata gxardeno, kvankam sxi estis
unu el la plej malromancaj kaj praktikemaj kreitajxoj kiuj vivas.  Sxi
ja estis neniu alia ol tiu strecxa nevino kies forto sole subtenis
tiun domegon kadukan.  Sed dum la ventego svingis kaj aerplenigis la
bluan kaj blankan jupojn gxis ke ili aspektigxis kiel la monstraj
fungaj formoj de Viktoria-epokaj [? eble bezonas noton; aux diri
Regxin-Victoria-epokaj?]  jupegoj, subigita memoro vekigxis en sxi kiu
estis preskaux romancajxo -- memoro pri polvkovrita volumo de
_Pugnobat'_ [? bezonas noton] en la domo de onklino kiam sxi estis
infano; bildoj de jupegaj cirkloj kaj martelpilkludaj [? cxu bona por
"croquet"?] cirkloj kaj beleta rakonto, de kiu ili eble estis
rolantoj. Tiu duonsentebla odoro inter sxiaj pensoj velkis preskaux
sendauxre, [?] kaj Diana Duke eniris en domon ecx pli rapide ol sxia
kunulo.

 [? cxu gxuste por "crinoline"? cxu GKC temigas pri
jupo kun subtenilo ronda, aux pri la subtenilo mem? mi
pensas la unua, la jupo kun granda subtenilo.  do, cxu
"jupego" aux "duonsferjupo" aux "subtenata jupo" aux...]


                    Tall, slim,
aquiline, and dark, she seemed made for such swiftness.  In
body she was of the breed of those birds and beasts that are
at once long and alert, like greyhounds or herons or even
like an innocent snake.  The whole house revolved on her as
on a rod of steel.  It would be wrong to say that she
commanded; for her own efficiency was so impatient that she
obeyed herself before any one else obeyed her.  Before
electricians could mend a bell or locksmiths open a door,
before dentists could pluck a tooth or butlers draw a tight
cork, it was done already with the silent violence of her
slim hands.  She was light; but there was nothing leaping
about her lightness.  She spurned the ground, and she meant
to spurn it.  People talk of the pathos and failure of plain
women; but it is a more terrible thing that a beautiful
woman may succeed in everything but womanhood.

... Alta, malgrasa, agleska, kaj malhela, sxi sxajnis kreita
por tia rapideco.  Korpe sxi estis de la speco de tiuj
birdoj kaj bestoj kiuj estas samtempe longa kaj lerta, kiel
grejhundoj aux ardeoj aux ecx kiel senkulpa serpento. La
tuta domo aksis ronde de sxi kiel sur [?] sxtala stango.  Ne
gxustus diri ke sxi ordonis; cxar sxia propra efikeco tiel
senpaciencis, ke sxi obeis sin mem antaux ol iu alian obeis
sxin.  Antaux ol elektrikisto povus ripari sonorilon aux
seruristo malfermi pordon, antaux ol dentisto povus eltiri
denton aux servisto eltiri mallozan korkon, la aferon jam
faris la silenta perforto de sxiaj malgrasaj
manoj.  Sxi malpezis; sed ne estis io ajn saltema en la
malpezeco.  Sxi rifuzis la grundon, kaj sxi intencis rifuzi
gxin. [? aux... ion alia ol "rifuzi" por "spurn"...]  Oni
parolas pri la patoso kaj malsukceso de senbelaj virinoj;
sed estas pli domagxe, ke bela virino povas sukcesi en cxio
krom virineco.


   "It's enough to blow your head off," said the young woman
in white, going to the looking-glass.
   The young woman in blue made no reply, but put away her
gardening gloves, and then went to the sideboard and began
to spread out an afternoon cloth for tea.

"Suficxas por forblovi la kapon," diris la junulino
blankvesta, irante al la spegulo.

La junulino bluvestita respondis nenion, sed formetis la
gxardenadan gantojn, kaj tiam iris al la tableto kaj
sternis [?] posttagmezan [?] tukon por teo.


   "Enough to blow your head off, I say," said Miss Rosamund
Hunt, with the unruffled cheeriness of one whose songs and
speeches had always been safe for an encore.
   "Only your hat, I think," said Diana Duke; "but I dare
say that it sometimes [is] more important."
   Rosamund's face showed for an instant the offence of a
spoilt child, and then the humour of a very healthy person. 
She broke into a laugh and said, "Well, it would have to be
a big wind to blow your head off."

"Suficxas por forblovi la kapon, mi diras," diris F-ino
Rosamund Hunt, kun la sengxena gajeco de iu, kies kantoj kaj
paroladoj cxiam valoris refaron. [?]

"Nur la cxapon, mi pensas," diris Diana Duke, "sed mi rajtas
diri, [?] ke kelkfoje tio pli gravas."

La vizagxo de Rosamund momente montris ofenditecon de
dorlotita infano, kaj tiam la humoro de tre sana ulo.  Sxi
ekridis, kaj diris, "Nu, devus esti granda vento por
forblovi la kapon."





   There was another silence; and the sunset breaking more
and more from the sundering clouds, filled the room with
soft fire and painted the dull walls with ruby and gold.
   "Somebody once told me," said Rosamund Hunt, "that it's
easier to keep one's head when one has lost one's heart."
   "Oh, don't talk about such rubbish," said Diana with
savage sharpness.

Jen nova silento; la sunkusxigxo, pli kaj pli disigxante de
la rompigxantaj nuboj, plenigis la cxambron je mola fajro
kaj pentris la enuajn [?] murojn rubene kaj ore.

"Iu iam diris al mi," diris Rosamund Hunt, "ke pli facilas
konservi la kapon, kiam oni jam perdis la koron."

"Acx, ne parolu pri tia rubajxo," diris Diana kun sovagxa
[?] akro.


   Outside, the garden was clad in a golden splendour; but
the wind was still stiffly blowing, and the three men who
stood their ground might also have considered the problem of
hats and heads.  And, indeed, their position, touching hats,
was somewhat typical of them.  The tallest of the three
abode the blast in a high silk hat, which the wind seemed to
charge as vainly as that other sullen tower, the house
behind him.  The second man tried to hold on a stiff straw
hat at all angles, and ultimately held it in his hand.  The
third had no hat, and, by his attitude, seemed never to have
had one in his life.  Perhaps this wind was a kind of fairy
wand to test men and women, for there was much of the three
men in this difference.

Ekstere, la gxardeno vestigxis de oran gloron; sed la vento
ankoraux forte blovis, kaj ankaux la tri viroj kiuj obstine
staris eble pripensus la problemon de kapoj kaj cxapoj.
Kaj, ja, ilia sinteno pri cxapoj estis iom tipa de ili.  La
plej alta el la tri eltenis la ventego portante altan silkan cxapon,
kiun la vento sxajnis ataki tiel vane, kiel la alian malgajan
turon, la domon malantaux li.  La dua viro klopodis teni
rigidan pajleran cxapelon cxiuangule [?], kaj finfine tenis
gxin mane.  La tria malhavis cxapon, kaj sxajnis, de lia
sinteno, neniam havinte cxapon dum sia vivo.  Eble tiu vento
estis ia fea magibastono por provi virojn kaj virinojn, cxar
montrigxis multe pri la tri viroj en tiu diferenco.



   The man in the solid silk hat was the embodiment of
silkiness and solidity.  He was a big, bland, bored and (as
some said) boring man, with flat fair hair and handsome
heavy features; a prosperous young doctor by the name of
Warner.  But if his blondness and blandness seemed at first
a little fatuous, it is certain that he was no fool.  If
Rosamund Hunt was the only person there with much money, he
was the only person who had as yet found any kind of fame. 
His treatise on "The Probable Existence of Pain in the
Lowest Organisms" had been universally hailed by the
scientific world as at once solid and daring.  In short, he
undoubtedly had brains; and perhaps it was not his fault if
they were the kind of brains that most men desire to analyze
with a poker.

La viro en la solida silka cxapo estis la enkorpigxo de
silkeco kaj solideco.  Li estis granda, [? bland?],
enuata kaj (iuj diris) enua viro, kun plata blonda hararo
kaj belaj pezaj trajtoj; prospera juna kuracisto,
nomita Warner.  Sed se lia blondeco kaj [?]... , li certe ni
estis malsagxulo.  Se Rosamund Hunt estis la sola tiea ulo
havante multan monon, li estis la sola kiu jam trovis ian
famon.  Lia artikolo [?] pri "La Probabla Ekzisto de Doloro
en la Plej Malaltaj [?] ..." estis de cxiu en la scienca
mondo altetaksita kiel samtempe solida kaj kuragxa [aux
"auxdaca"?]  Mallonge, li certe havis cerbon; kaj eble ne
estis lia kulpo, se gxi estas tian cerbon kiun la plej multo
el homoj deziras analizi per [???].


   The young man who put his hat off and on was a scientific
amateur in a small way, and worshipped the great Warner with
a solemn freshness.  It was, in fact, at his invitation that
the distinguished doctor was present; for Warner lived in no
such ramshackle lodging-house, but in a professional palace
in Harley Street.  This young man was really the youngest
and best looking of the three.  But he was one of those
persons, both male and female, who seem doomed to be
good-looking and insignificant.  ...

La junulo kiu formetis kaj reprenis sian cxapon estis
gxis certa grado scienca amatoro, kaj adoris la grandan
Warner kun solena fresxo. [?]  Fakte, estis je lia invito ke
la mosxta doktoro estis tie; cxar Warner logxis ne en tia
kaduka pensiono [?], sed en profesia palaco sur Strato
Harley.  Tiu junulo vere estis la plej juna kaj plej
bonaspekta [? aux simple :bela:] el la tri.  Sed li estis
unu el tiuj personoj, kaj vira kaj ina, kiu sxajnas havi
tiun sorton, esti kaj bela kaj malgrava. ...

        ...Brown-haired,
high-coloured, and shy, he seemed to lose the delicacy of
his features in a sort of blur of brown and red as he stood
blushing and blinking against the wind.  He was one of those
obvious unnoticeable people: every one knew that he was
Arthur Inglewood, unmarried, moral, decidedly intelligent,
living on a little money of his own, and hiding himself in
the two hobbies of photography and cycling.  Everybody knew
him and forgot him; even as he stood there in the glare of
golden sunset there was something about him indistinct, like
one of his own red-brown amateur photographs.

Brunhara, [? por "high-coloured"], kaj modesta, li sxajnis
perdi la delikatecon de liaj trajtoj en nebulajxo bruna kaj
rugxa dum li staris rugxigxante, palpebrumante kontraux la
vento.  Li estis unu el tiuj malkasxaj, nerimarkeblaj homoj:
cxiu sciis, ke li estis Arthur Inglewood, frauxla, morala,
tre inteligenta, vivante per ioma propra mono, kaj sin
kasxante en tiu du hobioj, fotado kaj ciklado.  Cxiu konis
lin kaj forgesis lin; dum li staris tie en la brilo de l'
ora sunkusxigxo, estis io en li neklara, nedistinkta [?],
kiel unu el liaj propraj rugxbrunaj fotoj.


   The third man had no hat; he was lean, in light, vaguely
sporting clothes, and the large pipe in his mouth made him
look all the leaner.  He had a long ironical face,
blue-black hair, the blue eyes of an Irishman, and the blue
chin of an actor.  An Irishman he was, an actor he was not,
except in the old days of Miss Hunt's charades, being, as a
matter of fact, an obscure and flippant journalist named
Michael Moon.  He had once been hazily supposed to be
reading for the Bar; but (as Warner would say with his
rather elephantine wit) it was mostly at another kind of bar
that his friends found him.  Moon, however, did not drink,
nor even frequently get drunk; he simply was a gentleman who
liked low company.  This was partly because company is
quieter than society: and if he enjoyed talking to a barmaid
(as apparently he did), it was chiefly because the barmaid
did the talking.  Moreover he would often bring other talent
to assist her.  He shared that strange trick of all men of
his type, intellectual and without ambition -- the trick of
going about with his mental inferiors.  There was a small
resilient Jew named Moses Gould in the same boarding-house,
a little man whose negro vitality and vulgarity amused
Michael so much that he went round with him from bar to bar,
like the owner of a performing monkey.

La tria viro ne portis cxapon; li estis maldika, portanta
malpezajn, nebule sportajn vestojn, kaj la pipego en lia
busxo aspektigis lin ecx pli maldika.  Li havis longan,
ironiecan vizagxon, blue-nigran hararon, bluajn okulojn de
Irlandano, kaj bluan mentono de aktoro.  Irlandano li ja
estis, aktoro ne, krom en la pratempoj de la rolenigmoj de
S-ino Hunt.  Li estis, fakte, malfama kaj senserioza
jxurnalisto, nomata Michael Moon.  Oni iam nebule supozis,
ke li legis por la avokatiga ekzameno; sed (kiel Warner
rimarkus laux sia elefanteca spritpovo), plej ofte estis cxe
alispeca studejo, kie liaj amikoj trovis lin.  [? mi vidas neniun
eblan vortaludo paralela al tiu pri "bar" en la angla...]
Tamen, Moon ne trinkis alkoholon, nek ofte drinkis; li
simple estis homo, kiu sxatas malaltajn kunulojn.  Estis
iome cxar kunularo estas pli tranvila ol socio; kaj, se li
sxatis paroli kun drinkejmastrino, kiel li sxajne sxatis
fari, estis plejparte cxar la drinkejmastrino plej parolis.
Ankaux li alkondukis alian talentulon [?] por helpi sxin.
Li, kiel cxiu homo siatipa, intelekta kaj senambicia, havis
talenton kunuligxi kun siaj mensaj malsuperuloj.  Estis en
la sama pensiono malalta, elasta Judo, nomata Moses Gould,
kies negra vigleco kaj vulgareco tiom amuzis Michael, ke li
kun tiu rondiris de drinkejo al drinkejo, kiel posedanto de
dresita simio.


   The colossal clearance which the wind had made of that
cloudy sky grew clearer and clearer; chamber within chamber
seemed to open in heaven.  One felt one might at last find
something lighter than light.  In the fullness of this
silent effulgence all things collected their colours again:
the gray trunks turned silver, and the drab gravel gold. 
One bird fluttered like a loosened leaf from one tree to
another, and his brown feathers were brushed with fire.

La kolosa klaro, kiun la vento faris en tiu nubplena cxielo,
farigxis pli kaj pli klara; cxambro en cxambro sxajnis
malfermigxi en la cxielo.  Oni sentis, ke oni povus finfine
trovi ion pli malpeza ol lumo. [mankas vortaludo; cxu
eblas trovi similan?]   En la pleno de tiu bunteco, cxio denove
alprenis sian koloron; la grizajn arb~ojn [?] argxentigxis, kaj la
brunacxaj sxtonetoj origxis.  Birdo flugetis kiel folio malligita de
arbo al arbo, kaj gxiajn brunajn plumojn frottusxis [?] fajro.


   "Inglewood," said Michael Moon, with his blue eye on the
bird, "have you any friends?"
   Dr. Warner mistook the person addressed, and turning a
broad beaming face, said, --
   "Oh yes, I go out a great deal."

"Inglewood," diris Michael Moon, kun sia blua okulo rigardante la
birdon, "cxu vi havas amikojn?"

D-ro Warner miskomprenis kiun oni alparolis, kaj, gajvizagxe, diris --

"Ho, jes, mi multe societumas."


   Michael Moon gave a tragic grin, and waited for his real
informant, who spoke a moment after in a voice curiously
cool, fresh and young, as coming out of that brown and even
dusty interior.

Michael Moon tragike ridetis, kaj atendis sian efektivan informonton,
kiu post momento parolis per vocxo strange aera, fresxa, kaj juna, por
veni el tiu bruna kaj ecx polvplena interno.

[sxajnas al mi ke "malvarma" ne donus la gxusta senco de "cool" en tiu
kunteksto.]

   "Really," answered Inglewood, "I'm afraid I've lost touch
with my old friends.  The greatest friend I ever had was at
school, a fellow named Smith.  It's odd you should mention
it, because I was thinking of him to-day, though I haven't
seen him for seven or eight years.  He was on the science
side with me at school -- a clever fellow though queer; and
he went up to Oxford when I went to Germany.  The fact is,
it's rather a sad story.  I often asked him to come and see
me, and when I heard nothing I made inquiries, you know.  I
was shocked to learn that poor Smith had gone off his head. 
The accounts were a bit cloudy, of course, some saying he
had recovered again; but they always say that.  About a year
ago I got a telegram from him myself.  The telegram, I'm
sorry to say, put the matter beyond a doubt."

"Fakte," respondis Inglewood, "Mi bedauxre konstatas, ke mi perdis la
kontakton kun miaj malnovaj amikoj.  Mia plej bona amiko, kiun mi iam
ajn konis, kunestis kun mi cxe universitato, ulo nomata Smith.  Estas
strange, ke vi mencias tion. cxar mi pensis pri li hodiaux, kvankam
dum sep aux ok jaroj mi ne vidis lin.  Li estis kun mi en la sciencoj,
cxe universitato, lertulo tamen strangulo, kaj li iris en Oxford kiam
mi iris al Germanujo.  Fakte, estas domagxa historio.  Mi ofte petis
lin, ke li venu viziti min, kaj kiam mi auxdis nenion, mi demandadis.
Min sxokis la ekscio, ke tiu kompatinda Smith frenezigxis.  La
rakontoj estis iome nebula, kompreneble; kelkaj diris ke li poste
malfrenezigxis, sed oni cxiam diras tion.  Antaux jaro mi ricevis
telegramon de li.  Tiu telegramo, mi bedauxras diri, sendubigis la
aferon."

[noto pri la angla signifo de "Smith"?  Aux traduki lian nomon trae?]


   "Quite so," assented Dr. Warner stolidly; "insanity is
generally incurable."

"Ja vere," konstatis D-ro Warner auxtoritate, "Alieneco estas plej
ofte nekuracebla."

["aliena" ne en PV, sed versxajne en PIV laux Benson... eble bona
kontrasto por doktoro diri tiel, kontraste al la pli vulgara termino
de A.I.]

   "So is sanity," said the Irishman, and studied him with a
dreary eye.

"Ankaux prudento," diris la Irlandano, kaj rigardadis lin per laca
okulo.

   "Symptoms?" asked the doctor.  "What was this telegram?"

"Kiaj simptomoj?" demandis la doktoro.  "Kia estis tiu telegramo?"

   "It's a shame to joke about such things," said Inglewood,
in his honest, embarrassed way; "the telegram was Smith's
illness, not Smith.  The actual words were, `Man found alive
with two legs.'"

"Estas malhonore, sxerci pri tiaj aferoj," diris Inglewood, laux sia
honesta, embarasata maniero; "la telegramo mem estis la malsano de
Smith, ne pri Smith.  Jen la precizaj vortoj: 'Homo trovata viva kun
du kruroj."

   "Alive with two legs," repeated Michael, frowning. 
"Perhaps a version of alive and kicking?  I don't know much
about people out of their senses; but I suppose they ought
to be kicking."

"Viva kun du kruroj," ripetis Michael, malridetante.  "Cxu eble vario
de 'viva kaj piedbatanta'? [noto]q Mi ne scias multe pri homoj sengitaj
de prudento, sed mi supozas, ke ili estu piedbatantaj."

   "And people in their senses?" asked Warner, smiling.

"Kaj homoj kun prudento?" demandis Warner, ridetante.

   "Oh, they ought to be kicked," said Michael with sudden
heartiness.

"Ho, ili estu piedbatataj." diris Michael kun subita viglo.

   "The message is clearly insane," continued the
impenetrable Warner.  "The best test is a reference to the
undeveloped normal type.  Even a baby does not expect to
find a man with three legs."

"Tiu mesagxo estas klarvideble aliena," dauxris la senhumora Warner.
"La plej bona provo estas kontrolo laux la nematura normal-tipo.  Ecx
bebo ne atendas homon kun tri kruroj."


   "Three legs," said Michael Moon, "would be very
convenient in this wind."

"Tri kruroj," diris Michael Moon, "estus tre konvena en tia vento."

   A fresh eruption of the atmosphere had indeed almost
thrown them off their balance and broken the blackened trees
in the garden.  Beyond, all sorts of accidental objects
could be seen scouring the wind-scoured sky -- straws,
sticks, rags, papers, and, in the distance, a disappearing
hat.  Its disappearance, however, was not final; after an
interval of minutes they saw it again, much larger and
closer, a white panama, towering up into the heavens like a
balloon, staggering to and fro for an instant like a
stricken kite, and then settling in the centre of their own
lawn as falteringly as a fallen leaf.

Nova erupto de la atmosfero ja preskaux senekvilibriigis ilin kaj
rompis la nigrigitaj arboj en la gxardeno.  Pretere, cxiajn hazardajn
ajxojn oni povus vidi gratantaj la vent-gratata cxielo -- pajleroj,
ligneroj, cxifonoj, paperoj, kaj, tre fora, malaperanta cxapelo.  Gxia
malapero, tamen, ne estis fina; post kelkminuta pauxzo ili vidis  gxin
denove, pli granda kaj proksima, blanka Panama-cxapelo, altigxante
cxielen kiel balono, sxanceligxante tien kaj reen momente kiel frapata
kajto, kaj tiam vojagxfinis centre de ilia propra gazeno [?] tiel
hezite, kiel falanta folio.



   "Somebody's lost a good hat," said Dr. Warner shortly.

"Iu perdis bonan cxapelon," diris D-ro Warner lakone. [?]

   Almost as he spoke, another object came over the garden
wall, flying after the fluttering panama.  It was a big
green umbrella.  After that came hurtling a huge yellow
Gladstone bag, and after that came a figure like a flying
wheel of legs, as in the shield of the Isle of Man.

Preskaux tuj je lia diro, alia ajxo transis la gxardena muro, flugante
post la sxanceligxa panama-cxapelo.  Gxi estis granda verda ombrelo.
Post tio saltegis enorma flava Gladstone-a valizo, kaj post tio figuro
[?] kiel fluganta rado de kruroj, kiel en la sxildo de Manksinsulo.



   But though for a flash it seemed to have five or six
legs, it alighted upon two, like the man in the queer
telegram.  It took the form of a large light-haired man in
gay green holiday clothes.  He had bright blonde hair that
the wind brushed back like a German's, a flushed eager face
like a cherub's, and a prominent pointing nose, a little
like a dog's.  His head, however, was by no means cherubic
in the sense of being without a body.  On the contrary, on
his vast shoulders and shape generally gigantesque, his head
looked oddly and unnaturally small.  This gave rise to a
scientific theory (which his conduct fully supported) that
he was an idiot.

Tamen fulm-dauxre gxi sxajnis havi kvin aux ses krurojn, gxi finsaltis
je du, kiel la homo en tiu stranga telegramo.  Gxi formigxis granda
helhara viro, vestite de gajaspekta verda festvesto.  Li havis helan
blondan hararon, kiun la vento brosis malantauxen kiel tiu de germano,
rugxigxintan avidan vizagxon kiel tia de kerubo [?] kaj elstaran
pintan nazon, iomete simila al tiu de hundo.  Lia kapo, tamen, neniel
estis keruba estante sen korpo.  Male, sur liaj vastaj sxultroj kaj
korpo gxenerale giganta, lia kapo aspektis strange kaj malnature eta.
Tiu naskis scienca teorio (kiun lia konduto plene evidentis) ke li
estis idioto.

   Inglewood had a politeness instinctive and yet awkward. 
His life was full of arrested half gestures of assistance. 
And even this prodigy of a big man in green, leaping the
wall like a bright green grasshopper, did not paralyze that
small altruism of his habits in such a matter as a lost
hat.  He was stepping forward to recover the green
gentleman's head-gear, when he was struck rigid with a roar
like a bull's.

Inglewood havis gxentilecon instinkta sed malgracia.  Lian vivon
plenigis rompitaj helpoprovoj.  Kaj ecx tiu monstro [?] de homego
verdvesta, saltinta la muron kiel helverda akrido, ne senmovigis tiun
etan sindonemon lian en tia afero kiel perdita cxapelo.  Li estis
antauxeninta por preni la cxapelon de la verdvesta sinjoro, kiam lin
senmovigis mugxo kiel tiu de bovo.

   "Unsportsmanlike!" bellowed the big man.  "Give it fair
play, give it fair play!"  And he came after his own hat
quickly but cautiously, with burning eyes.  The hat had
seemed at first to droop and dawdle as in ostentatious
langour on the sunny lawn; but the wind again freshening and
rising, it went dancing down the garden with the devilry of
a ~pas de quatre~.  The eccentric went bounding after it
with kangaroo leaps and bursts of breathless speech, of
which it was not always easy to pick up the thread: "Fair
play, fair play... sport of kings... chase their crowns...
quite humane... tramontana... cardinals chase red hats...
old English hunting... started a hat in Bramber Combe... hat
at bay... mangled hounds... Got him!"

"Nesporta!" mugxis la granda viro
Kaj li postpelis sian propran cxapelon rapide sed zorge, flamokula.
La cxapelo unue sxajnis lacigxi kaj malrapidi kvazaux kun fanfarona
laceco sur la sunbrila gazono; sed la vento fresxigxis kaj altigxis,
kaj gxi ekdansis tragxardene, kun petolemo de "pas de quatre".  La
strangulo makrope postsaltis gxin kun elpafoj de senspira parolo, de
kiu oni ne facile kaptis la fadenon [?] ..."Justan ludon, justan
ludon... sporto de regxoj ... peli siajn kronojn... tre humana
... elnordvento ... kardinaloj pelas rugxajn cxapojn ... malnova angla
cxasado ... ekis cxapon en Bramber Combe ... cxapelo senfugxejo
... hundoj vunditaj... Kapt'!"


   As the winds rose out of a roar into a shriek, he leapt
into the sky on his strong, fantastic legs, snatched at the
vanishing hat, missed it, and pitched sprawling face
foremost on the grass.  The hat rose over him like a bird in
triumph.  But its triumph was premature; for the lunatic,
flung forward on his hands, threw up his boots behind, waved
his two legs in the air like symbolic ensigns (so that they
thought again of the telegram), and actually caught the hat
with his feet.  A prolonged and piercing yell of wind split
the welkin from end to end.  The eyes of all the men were
blinded by the invisible blast, as by a strange, clear
cataract of transparency rushing between them and all
objects about them.  But as the large man fell back in a
sitting posture and solemnly crowned himself with the hat,
Michael found, to his incredulous surprise, that he had been
holding his breath, like a man watching a duel.

Dum la ventoj altigxis de mugxo al gxemo [?], li saltis cxielen per
siaj fortaj, mirindaj kruroj, provis kapti la malaperantan cxapon,
mistrafis, kaj falpusxigxis vizagxo-cxe-herbo.  La cxapo levigxis
super li kiel triumfanta birdo.  Sed gxi tro frue triumfis; cxar la
frenezulo, jxetita sur la manojn, supren jxetis siajn botojn
malantauxe, svingis siajn du krurojn en aero kiel simbolaj [...]
(tiel, ke ili denove pensis pri la telegramo) kaj ja kaptis la cxapon
perpiede.  Longa kaj trancxa mugxo de vento disigis la nubaro de unu
ekstremo al la alia.  La okuloj de cxiu viro estis blindigita de la
nevidebla blovego, kiel de stranga, klara katarakto [?]  de travideblo
ireganta inter ili kaj cxio cxirkaux ili.   Sed kiam la granda viro
falis sidigxante kaj solene kronigis sin per la cxapelo, Michael
ekkonsciis, surprizite, ke li estis retenanta la spiron, kiel homo
rigardanta kombato.  

   While that tall wind was at the top of its sky-scraping
energy, another short cry was heard, beginning very
querulous, but ending very quick, swallowed in abrupt
silence.  The shiny black cylinder of Dr. Warner's official
hat sailed off his head in the long, smooth parabola of an
airship, and in almost cresting a garden tree was caught in
the topmost branches.  Another hat was gone.  Those in that
garden felt themselves caught in an unaccustomed eddy of
things happening; no one seemed to know what would blow away
next.  Before they could speculate, the cheering and
hallooing hat-hunter was already halfway up the tree,
swinging himself from fork to fork with his strong, bent,
grasshopper legs, and still giving forth his gasping,
mysterious comments.

Dum tiu alta vento estis je sia maksimumo de cxielgrata mallaco, alia
mallonga krio auxdigxis, eke tre kverela, sed finante rapidege; gxin
tuj glutis silento.  La polurita nigra cilindro, la oficiala cxapo de D-ro
Warner, forflugis de lia kapo per  la longa, glata parabolo de
aersxipo, kaj, preskaux superante iu gxardena arbo, kaptigxis en gxiaj
plej altaj brancxoj.  Jen alia cxapo estis for.  Tiuj en tiu gxardeno
sentis sin kaptita de nekutima [[...]] de okazajxoj; neniu sciis kio
forblovigxus sekve.  Antaux ol ili povus pripennsi, la vivuanta,
krianta cxapcxasisto jam grimpis duonon de la arbalto, svingigxante de
unu brancxangulo al sekva per siaj fortaj, klinigintaj, akridecaj
kruroj, ankoraux eligante siajn enigmajn komentojn.


   "Tree of life... Ygdrasil... climb for centuries
perhaps... owls nesting in the hat... remotest generations
of owls... still usurpers... gone to heaven... man in the
moon wears it... brigand... not yours... belongs to
depressed medical man... in garden... give it up... give it
up!"

"Arbo de vivo... Igdrasilo... grimpadi jarcentojn, eble... strigoj
nestas en la cxapo... plej malpraaj generacioj de strigoj... tamen
anstatauxigantoj ... irinta gxis la cxielo... S-ro Lunano portas
gxin... rabisto... ne la via... apartenas al malgaja medikisto... en
gxardeno ... redonu gxin... redonu gxin!


   The tree swung and swept and thrashed to and fro in the
thundering wind like a thistle, and flamed in the full
sunshine like a bonfire.  The green, fantastic human figure,
vivid against its autumn red and gold, was already among its
highest and craziest branches, which by bare luck did not
break with the weight of his big body.  He was up there
among the last tossing leaves and the first twinkling stars
of evening, still talking to himself cheerfully,
reasoningly, half apologetically, in little gasps.  He might
well be out of breath, for his whole preposterous raid had
gone with one rush; he had bounded the wall once like a
football, swept down the garden like a slide, and shot up
the tree like a rocket.  The other three men seemed buried
under incident piled on incident -- a wild world where one
thing began before another thing left off.  All three had
the first thought.  The tree had been there for the five
years they had known the boarding-house.  Each one of them
was active and strong.  No one of them had even thought of
climbing it.  Beyond that, Inglewood felt first the mere
fact of colour.  The bright brisk leaves, the bleak blue
sky, the wild green arms and legs, reminded him irrationally
of something glowing in his infancy, something akin to a
gaudy man on a golden tree; perhaps it was only painted
monkey on a stick.  Oddly enough, Michael Moon, though more
of a humourist, was touched on a tenderer nerve, half
remembered the old, young theatricals with Rosamund, and was
amused to find himself almost quoting Shakespeare --
   
        "For valour.  Is not love a Hercules,
         Still climbing trees in the Hesperides?"


La arbo svingigxis, aerbalais, konvulsis en la tondra vento kiel
dornero, kaj flamis en la plena sunlumo kiel fajrego.  La verdvesta,
surpriza [?fantastic] homa figuro, klara kontraux la arba auxtuna
rugxo kaj oro jam estis inter la plej altaj, hxaosaj brancxoj, kiu
jxus [? malapenaux] bonsxance ne rompigxis pro la pezo de lia korpego.
Li estis supre inter la finaj sxanceligxantaj folioj kaj la malfinaj
[?? twinkling] steloj de vespero, ankoraux sin alparolante gaje,
racie, pardonpete, spirpusxe.  Li ja povus esti senspira, cxar lia
tuta nekredebla atako [?rush] procedis [?] unusalte: li supersaltis la
muron unufoje futbal-pilke, bloviris tra la gxardeno tobogane, kaj
grimpsaltis la arbon rakete.  La aliaj tri viroj sxajnis enterigitaj
sub okazo sur okazo, en sovagxa [? hxaosa] mondo, en kiu unu afero
komencigxis antaux ol alia finigxis.  Cxiu el la tri unue pensis la
samon.  Tiu arbo estis tie cxi la kvin jarojn ili konis la pensionon.
Cxiu el ili viglis kaj fortis.  Ecx ne unu el ili iam ajn pripensis
grimpi gxin.   Krom tio, Inglewood unue sentis la nuran fakton de koloro.
La helaj, viglaj folioj, la senornama blua cxielo, la frenezaj verdaj
brakoj kaj kruroj malracie memorigis lin pri io brila en lia infanagxo
- io parenca al vantbunta [? gaudy] viro sur ora arbo, eble nur
pentrita simio sur bastono.  Suficxe nekutime, Michael Moon, tamen pli
sxercema, estis trafita pli sentige, kaj duone primemoris la malnovaj,
junagxaj teatrajxoj kun Rosamund, kaj amuzigxis ekscii ke li emas 
citi Shakespeare --:

     "Pro valoro.  Cxu ne la amo Herakleskas,
     En Hesperidoj arbojn grimpe kreskas?"

[? tre fusxa... prefere sercxu jaman Esperantigon de la teksto...]
  
   Even the immovable man of science had a bright,
bewildered sensation that the Time Machine had given a great
jerk, and gone forward with rather rattling rapidity.

Ecx la nemovebla scienculo sentis brilan, konfuzan senton ke la
Temp-veturilo subite malglate rapidigxis, antauxenirante kun
sxanceligxa rapido.



   He was not, however, wholly prepared for what happened
next.  The man in green, riding the frail topmost bough like
a witch on a very risky broomstick, reached up and rent the
black hat from its airy nest of twigs.  It had been broken
across a heavy bough in the first burst of its passage, a
tangle of branches had torn and scored and scratched it in
every direction, a clap of wind and foliage had flattened it
like a concertina; nor can it be said that the obliging
gentleman with the sharp nose showed any adequate tenderness
for its structure when he finally unhooked it from its
place.  When he had found it, however, his proceedings were
by some counted singular.  He waved it with a loud whoop of
triumph, and then immediately appeared to fall backwards off
the tree, to which, however, he remained attached by his
long strong legs, like a monkey swung by his tail.  Hanging
thus head downwards above the unhelmed Warner, he gravely
proceeded to drop the battered silk cylinder upon his
brows.  "Every man a king," explained the inverted
philosopher, "every hat (consequently) a crown.  But this is
a crown out of heaven."

Li tamen ne estis tute preta por la sekva okazajxo.  La verdvesta
viro, rajdante la malfortika plejsupra brancxo, kiel sorcxistino sur
tre riska balailo, strecxis kaj desxiris [?]  la nigran cxapon el gxia
aera nesto de brancxetoj.  Gxi rompigxis kontraux peza brancxaro en
sia unua blovigxo, plektigxo de brancxoj sxiris kaj gratis gxin
cxiudirekte, kaj frapo de vento kaj foliajxo platigis gxin kiel
koncertinon; kaj oni ne povas diri ke la helpema akranaza sinjoro
suficxe zorgis pri gxia strukturo kiam li dehokigis gxin de gxia loko.
Li svingis gxin kun lauxta triumfkrio kaj tuj sxajnis fali malantauxen
el sur la arbo, sed al tiu li restis ligata per siaj longaj fortaj
kruroj, kiel simio svingigxante per sia vosto.  Tiel pendigxante super
la senkaska [?] Warner, li serenmiene lasis fali la batitan silkan
cilindron sur lia brovo[?].  "Cxiu homo regxo," klarigis la renversita
filozofo, "cxiu cxapo do krono.  Sed jen krono el cxielo."


   And he again attempted the coronation of Warner, who,
however, moved away with great abruptness from the hovering
diadem; not seeming, strangely enough, to wish for his
former decoration in its present state.

Kaj denove li provis la kronigon de Warner, kiu, tamen, formovigxis
tre subite de la sxvebanta [?] kapornamo, sxajne ne, suficxe strange,
por voli sian antauxan ornamon en gxia nuna stato.

   "Wrong, wrong!" cried the obliging person hilariously. 
"Always wear uniform, even if it's shabby uniform! 
Ritualists may always be untidy.  Go to a dance with soot on
your shirt-front; but go with a shirt-front.  Huntsman wears
old coat, but old pink coat.  Wear a topper, even if it's
got no top.  It's the symbol that counts, old cock.  Take
your hat, because it is your hat after all; its nap rubbed
all off by the bark, dears, and its brim not the least bit
curled; but for old sakes' sake it is still, dears, the
nobbiest tile in the world."

"Malgxuste, malgxuste!" kriis la helpema sinjoro amuzigxe.  "Cxiam
portu uniformon, ecx se gxi estas acxa [?] uniformo!  Rituloj [?]
cxiam povas esti misordaj.  Iru al dansado kun cindrajxo sur la
cxemizfronto [?], sed iru kun cxemizfronto.  Cxasisto portas malnovan
jakon [?], sed malnovan rugxblankan jakon.  Portu suprocxapo, ecx se
mankas al gxi supro.  Estas la simbolo kiu gravas, malnovulo. [?]
Prenu vian cxapon, cxar gxi estas malgraux cxio via cxapo; gxia vilo
forgratita de la arbsxelo, karaj, kaj la rando neniel kurbigita, tamen
pro respekto de malnoveco [?] gxi estas, karaj, la plej lauxmoda
kovrilajxo en la mondo."


   Speaking thus, with a wild comfortableness, he settled or
smashed the shapeless silk hat over the face of the
disturbed physician, and fell on his feet among the other
men, still talking, beaming and breathless.

Tiel parolanta, kun sovagxa komforto, li metis aux premrompis la
senforman silkan cxapon super la vizagxo de la malkvietigita
kuracisto, kaj falis surpiede inter la aliaj viroj, ankoraux
parolanta, brilvizagxa kaj senspira.

   "Why don't they make more games out of wind?" he asked in
some excitement.  "Kites are all right, but why should it
only be kites?  Why, I thought of three other games for a
windy day while I was climbing that tree.  Here's one of
them: you take a lot of pepper --"

"Kial oni ne pli faras ludoj per vento?" li demandis iom ekscite.
"Kajtoj bonas, sed kial nur kajtoj?  Ecx mi pensis pri tri aliaj ludoj
por ventplena tago dum mi grimpis tiun arbon.  Jen unu: prenu multan
pipron --"

   "I think," interposed Moon, with a sardonic mildness,
"that your games are already sufficiently interesting.  Are
you, may I ask, a professional acrobat on a tour, or a
travelling advertisement of Sunny Jim?  How and why do you
display all this energy for clearing walls and climbing
trees in our melancholy, but at least rational, suburbs?"

"Mi pensas," intermetis Moon, kun moketa mildo, "ke viaj ludoj jam
estas suficxe interesaj.  Cxu vi estas, cxu mi rajtas peti, profesia
akrobato vojagxanta, aux vaga reklamo por Sunbrila Jim? [?aux "Jacxo"]
Kiel kaj kial vi tiel energiplenas mursalte kaj arbgrimpe en nia
melankolia, sed almenaux racia, antauxurbo?"

   The stranger, so far as so loud a person was capable of
it, appeared to grow confidential.

La fremdulo, tiom kiel tiel lauxta persono kapablas, igxis 
konfida.

   "Well, it's a trick of my own," he confessed candidly. 
"I do it by having two legs."

"Nu, estas mia propra truko," [?], li senkasxe konfesis.  "Mi tion
faras per havo de du kruroj."

   Arthur Inglewood, who had sunk into the background of
this scene of folly, started and stared at the newcomer with
his short-sighted eyes screwed up and his high colour
slightly heightened.

   Arthur Inglewood, kiu iom enfonigxis en tiu sensagxa sceno,
surprizigxis kaj rigardadis la novulo kun siaj miopaj [?] okuloj
tordigxintaj kaj sia vizagxkoloro iom briligxinta. [?]

   "Why, I believe you're Smith," he cried with his fresh,
almost boyish voice; and then after an instant's stare, "and
yet I'm not sure."

"Ho, mi pensas ke vi estas Smith," li ekkriis per sia fresxa,
presxkaux knaba vocxo; kaj post momenta rigardo, "sed tamen mi ne
estas certa."

   "I have a card, I think," said the unknown, with baffling
solemnity -- "a card with my real name, my titles, offices,
and true purpose on this earth."

"Mi havas karton, mi pensas," diris la nekonatulo, kun konfuziga
soleno, -- "karton kun mia vera nomo, titoloj, oficoj, kaj vera celo
sur tiu cxi tero."

   He drew out slowly from an upper waistcoat pocket a
scarlet card-case, and as slowly produced a very large
card.  Even in the instant of its production, they fancied
it was of a queer shape, unlike the cards of ordinary
gentlemen.  But it was there only for an instant; for as it
passed from his fingers to Arthur's, one or other slipped
his hold.  The strident, tearing gale in that garden carried
away the stranger's card to join the wild waste paper of the
universe; and that great western wind shook the whole house
and passed.

Li malrapide elprenis el supra frakposxo [?] brilrugxa kartujo, kaj
tiom malrapide elmontrigis largxan karton.  Ecx en la momento de gxia
apero, ili pensis ke gxi estis de stranga formo, malsama ol la kartoj
de ordinaraj sinjoroj.  Sed gxi aperis nur momente; cxar kiel gxi
movigxis de lia mano al tiu de Arthur, unu aux la alia misprenis.  La
bolda, sxira ventego en tiu gxardeno forportis la karto de la fremdulo
por kunigxi kun la senhejma forjxetita paperaro de la kosmo; kaj tiu
ega okcidenta vento sxanceligis la tutan domon kaj preter pasis.

==============
[Mi finis la unuan malneton de tiu cxi cxapitro 3/jan/1999.]


plejgravaj necertecoj:

- translingvigo de sencoj de la anglaj

"end" (end of a street)  -?-> ekstremo
"charades", -?-> rolludoj
"strenous" (as adj of person) -?->  strecxa, strecxema
 de ofta uzo de "vague"
(ne cxiam temas precize pri malprecizeco :)
mi uzas "nebule" kelkkaze

croquet -?-> martelpilkludo

- translingvigo de titolo "Manalive"

- kaj de nomoj.  provoj:

Beacon House ~= Signal-Domo, La Domo de la Signalo
Innocent Smith ~= Senkulpa Feristo; Senkulpulo Fertraktisto
Rosamund Hunt ~= Rozama Cxaso [?]
Mary Grey, Green, etc. ~= kompreneble Maria Grizo, Verdo, ktp
Henry Pym ~= neniu traduko, sed eble transabocigo -> Henri Pim, Pem ??
Dr. Warner -> D-ro. Avertanto, Avertulo ?? aux simple Varner, Uxarner ?
Michael Moon -> Mikael, Mixhael Luno
Arthur Inglewood - cxu transabocigi -> Artur Ingelvud ? aux
    trovi la malnova senco de "ingle"?
Moses Gould -> cxu transabocigi -> Moseo Guld
Diana Duke -?-> Dajana Djuk ??? ne, ne!

Ho helpantoj, diru al mi via konsilo, cxu mi traduku la nomojn tekste,
aux donu signiftradukojn piednote?